Het trieste lot van mevrouw

Maria Lucia Muller-van Geuns

Door: Marianne van Zadelhoff.

Jaarlijks gedenken wij de gevallenen van de Tweede Wereldoorlog, ook in de gemeente Brummen. Het laatste slachtoffer lijkt echter onterecht te zijn vergeten.

                                                   1912

Mevrouw Muller - van Geuns werd op 2 maart 1874  geboren  in Pekalongan, een belangrijke havenstad op Midden Java. Door intimi werd ze Adée genoemd.

Op 6 september 1894 trad ze op 20 jarige leeftijd in het huwelijk met haar 33 jarige oom Hugo Emilius Muller, eveneens afkomstig uit Pekalongan. Hugo kwam uit een kinderrijke familie, hij had vijftien broers en zussen en hij was de zestiende en laatste in de rij.

De huwelijksvoltrekking vond plaats in Arnhem hiervoor waren de bruid en bruidegom  speciaal overgekomen uit Nederlands Indië. Al vrij snel hierna keerden ze terug naar Indië, waar Hugo Assistent Resident was op de Palembangse Bovenlanden in Zuid-Sumatra.

Uit dit huwelijk werden 4 dochters geboren, de 3 oudsten in voormalig Nederlands Indië en de jongste in Den Haag:

Lucie Hertha                      1895 - 1982/3

Annie Lucy  (Anneke)       1897 -  ?

Adeline Kitty  (Addy)        1901 – 1924

Carla Ellen                          1905 – 1991

Omstreeks 1905 verhuisde de familie permanent naar Nederland en woonde onder andere in Den Haag aan de Laan van Meerdervoort. 

Uiteindelijk kwam de familie in de gemeente Brummen terecht.

In 1911 richtte Mevrouw Muller in Den Haag de Eerste Nederlandsche Meisjes Gezellen vereeniging op, een  Padvindstersvereniging. Dat clubje kampeerde vaak op Coldenhove. Kennelijk beviel Adee dat goed, want in 1919 kocht de familie op Coldenhove  een stuk heidegrond van 1 ½ hectare van boswachter G. Elbertsen. Op dit perceel liet men door aannemer  H. van de Burg uit Eerbeek een mooi vakantiehuis bouwen. Hugo had de naam ‘Het Spreeuwennest’ voor dit verblijf bedacht vanwege het drukke ‘gekwetter’ van zijn echtgenote en zijn 4 dochters. Vanuit Den Haag brachten ze daar geregeld hun vakanties door.

 Het Spreeuwennest met mevrouw Muller op de voorgrond

Helaas sloeg het noodlot hard toe. Hugo speculeerde in Duitse Marken. Maar in de jaren 20 van de vorige eeuw vond er in Duitsland een hyperinflatie plaats en opeens was de Duitse Mark niets meer waard. In augustus 1923 kostte een 1kg. brood in de Weimar Republiek zo’n 69.000 Mark! Er werden miljoenen bankbiljetten gedrukt, die waardeloze papiertjes bleken.

Hugo raakte alles kwijt.  Wat hem nog restte was de vakantiewoning op Coldenhove, waarin hij met zijn gezin permanent ging wonen.

De Mullers beleden het Vrij Katholieke geloof. In 1929 hadden ze een privé kapelletje in hun tuin op Coldenhove. Mede door hun inzet werd er in 1930 nabij de huidige Polweg, in de buurt van de sportvelden, grond aangekocht om een kapel te stichten. En die is er gekomen; De Sint Francicus Kapel.  Dit kerkje werd in de jaren 60  van de vorige eeuw helaas weer afgebroken. Door leegstand en vandalisme was het ernstig in verval geraakt.

De familie bracht ondanks alle financiële problemen, een gelukkige tijd door op het Spreeuwennest. Dat geluk werd overschaduwd door het overlijden in 1943 van Hugo in de leeftijd van 82 jaar. Het was oorlog en de nabestaanden moesten verder, hetgeen een zware opgave was voor moeder Muller en haar twee dochters Lucy en Anneke.

In het voorjaar van 1945 werd het huis aan de Coldenhovenseweg K 234 gevorderd door de Duitsers. De familie werd op een kar weggebracht naar Het Hallse Hul. (het huidige Nivonhuis)

Moeder Muller verzuchtte bij het wegrijden ‘Oh lief Spreeuwennest, zal ik je ooit nog weerzien?’

Op 15 april 1945, dus één dag voor de bevrijding van Eerbeek en Hall, kwam het Duitse ‘Sprengkommando’ in actie om vóór de aftocht richting Heimat, de Hallse brug op te blazen. Daarbij werd mevrouw Maria Lucia Muller - van Geuns, die vlakbij de Hallse brug verbleef, door een rondvliegend projectiel dodelijk getroffen. Hiermee werd ze het laatste oorlogsslachtoffer in de Gemeente Brummen. Ze mocht 71 jaar worden. De twee oudste dochters, Lucy en Anneke Muller keerden na de oorlog terug naar het Spreeuwennest en bleven er hun hele leven wonen.

Het is vreemd dat haar naam tijdens de 4 mei herdenking nooit wordt genoemd. Ze staat evenmin vermeld op de plaquette bij de Oude of St.Pancratiuskerk te Brummen waarop de namen van alle door oorlogsgeweld omgekomen personen worden genoemd. Het is welbeschouwd onbegrijpelijk dat ze is vergeten. Door haar te herdenken op 4 mei zouden wij deze onfortuinlijke vrouw de eerbied geven die haar toekomt.

Met dank aan mevrouw Martine de Klein voor de vele informatie. Zij is de huidige eigenaresse en bewoonster van het Spreeuwennest, en aan de heer Joop Zengerink, die veel research in archieven heeft verricht.

In 2021 is bovenstaand artikel van Marianne van Zadelhoff aanleiding geweest om vanaf nu het laatste oorlogsslachtoffer in de gemeente Brummen, Mevrouw Muller-Van Geuns te vermelden, zodat ook zij jaarlijks wordt herdacht.

Hieraan is aandacht geschonken door persmomenten en in een videofilm in opdracht van de gemeente Brummen, waarin mevrouw Van Zadelhoff de geschiedenis vertelt.

Voor het video-verhaal over “Het laatste Brummense oorlogsslachtoffer” uit 2021, klik op onderstaande foto (=youtube-link):

Deze film is gemaakt door Yannick Hilger Mediaproducties, in opdracht van de Gemeente Brummen.